Sa godinama života značajno raste učestalost oftalmoloških oboljenja u opštoj populaciji. Nakon 60. godine, najčešća je pojava oboljenja oka koja se javljaju u sklopu manifestacija sistemskih oboljenja, pre svega povišenog krvnog pritiska i šećerne bolesti, kao i pojava katarakte, glaukoma i staračke degenercije žute mrlje. Ujedno, ova oboljenja predstavljaju i najčešće uzročnike trajnog gubitka vida u savremenom svetu, s tim što se na sreću, većina može uspešno kontrolisati redovnim lekarskim pregledima i odgovarajućim terapijskim procedurama.
Za glaukom se često kaže da je “tihi kradljivac vida”. Ovakvo poređenje, bolest je zaslužila zahvaljujući svom sporom i podmuklom toku, i time što vrlo dugo ostaje nedijagnostikovana. Glaukom se obično izjednačava sa povišenim očnim pritiskom, ali zapravo predstavlja oboljenje koje se karakteriše progresivnim oštećenjem očnog živca koje nastaje uz prisustvo ili odsustvo povišenih vrednosti očnog pritiska. Faktori rizika za nastanak glaukoma su brojni. Najčešće se javlja nakon 40. godine života, kod osoba sa naslednom predispozicijom, osoba koje nose korekciju (bilo miopnu ili hipermetropnu), koje pate od povišenog krvnog pritiska, niskog krvnog pritiska i lošije cirkulacije, ili imaju šećernu bolest, problem sa gojaznošću i visokim vrednostima masnoća. Osobe sa ovim faktorima rizika su u povećanoj opasnosti od nastanka glaukoma sa otvorenim uglom ili glaukoma sa normalnim vrednostima očnog pritiska. Sa druge strane, osobe koje imaju određenu anatomsku predispoziciju oka, imaju povećan rizik za nastanak glaukoma zatvorenog ugla. Glaukom se karakteriše progresivnim gubitkom vidne oštrine i ispadima u vidnom polju, i nakon dužeg vremenskog perioda, ukoliko se ne leči, može dovesti do potpunog gubitka vida. Relativno lako se dijagnostikuje, a sumnja se postavlja već tokom rutinskog oftalmološkog pregleda. Zbog toga se preporučuje da posle 40. godine kada većina ljudi ima potrebu za naočarima za blizinu izbegavate kupovinu istih na pijaci, već da dobijete odgovarajuću korekciju u sklopu kompletnog oftalmološkog pregleda, tokom kog će se i isključiti prisustvo glaukoma.
U zemljama u razvoju, katarakta predstavlja najčešći uzrok slepila. Ovo oboljenje je najčešće nakon 65. godine, i predstavja zamućenje očnog sočiva. Katarakta može biti uslovljena bojnim faktorima rizika, od kojih su najznačajniji nasleđe, prisustvo šećerne bolesti, nekih očnih oboljenja, izloženost UV zračenju i upotreba određenih lekova. Usled zamućenog očnog sočiva dolazi do postepenog pada vidne oštrine, koji je spor i progresivan. Pacijenti primećuju da im je vid zamućen, kao da gledaju kroz prljavo staklo, da im nijedne naočare ne odgovaraju, te se zbog tih tegoba javljaju lekaru. Pregledom će lekar ustanoviti o kom tipu zamućenja je reč, a u odnosu na vidnu oštrinu opredeliće se i za eventualnu hiruršku intervenciju. Hirurška ultrazvučna ekstrakcija katarakte i zamena prirodnog veštačkim intraokularnim sočivom danas predstavlja standard u lečenju ovog oboljenja, kojom se u potpunosti vraća vidna oštrina pre nastanka oboljenja, sem ukoliko postoji neko pridruženo očno oboljenje koje bi moglo uticati na postoperativnu vidnu oštrinu.
Šećerna bolest je danas među prva četiri uzročnika slepila u svetu. Zahvaljujući modernom načinu života, neuravnoteženoj ishrani i sve većem broju gojaznih osoba, njena učestalost je sve veća. Dijabetes uzrokuje brojne sistemske komplikacije, a predstavlja i povećan faktor rizika za nastanak brojnih očnih oboljenja. Bolest je povezana sa povećanim rizikom od nastanka katarakte, glaukoma, a primarne promene koje izaziva su na očnom dnu, i nazivaju se dijabetičnom retinopatijom. U osnovi poremećaja je oštećenje sitnih krvnih sudova očnog dna. Usled toga dolazi do poremećaja cirkulacije i kompromitovane ishrane oka, što uslovljava stvaranje novih krvnih sudova. Novi krvni sudovi su skloni pucanju, te se u određenom momentu kod dijabetičara javljaju krvarenja u oku koja, ukoliko su komplikovanija, mogu dovesti i do potpunog gubitka vidne funkcije. Terapijske mogućnosti lečenja dijabetične retinopatije su skromne, te je prevencija i dobra regulacija nivoa šećera u krvi imperativ. Kada se promene na očnom dnu jave, može se usporiti njihova progresija, ali na žalost potpuno izlečenje nije moguće.
Duži životni vek povećava i rizik od nastanka staračke degeneracije žute mrlje. Ovo oboljenje je često nakon 65. godine, i u razvijenom svetu predstavlja veliki oftalmološki problem zbog ograničenih mogućnosti lečenja. Karakteriše se formiranjem depozita u žutoj mrlji, tački najjasnijeg vida, koje se kasnije mogu širiti, komplikovati, i u svom krajnjem toku mogu dovesti do potpunog gubitka centralnog vida. Bolest drastično utiče na kvalitet života. U početnoj fazi pacijentima je otežano čitanje i rad preciznih poslova, teže raspoznaju likove, da bi se vid kasnije sveo na snalaženje u prostoru zahvaljujući perifernom vidu.
Ova četiri oboljenja su najčešći oftalmološki problemi u starijoj populaciji. Lečenjem ovih bolesti, uspešno se može sprečiti njihovo napredovanje, ali za većinu ne postoji konačno izlečenje. Zbog toga, neophodno je edukovati pacijente, i posvetiti posebnu pažnju prevenciji. Potrebno je da već oko 40. godine počnete sa redovnim oftalmološkim pregledima, čija učestalost će zavisiti od odluke vašeg lekara. Ove bolesti se lako otkrivaju pri oftalmološkom pregledu, a ukoliko se rano otkriju, pravovremena terapija će značajno umanjiti mogućnost nastanka ozbiljnih komplikacija.
